Konferencja ISORECEA/COREnet w Tiranie

Prof. dr hab. Halina Grzymała-Moszczyńska uczestniczyła w dniach 25-28 kwietnia br. w konferencji ISORECEA/COREnet zorganizowanej w Tiranie w ramach COST Action “Connecting Theory and Practical Issues of Migration and Religious Diversity” (COREnet) CA20107. Na zaproszenie organizatorów wygłosiła referat plenarny pt.: The Image of Refugees as one of the factors Influencing the Social Cohesion: Insights from the Psychology of Culture and Religion. Referat poruszał między innymi kwestie społecznej percepcji uchodźców funkcjonującej w szerokim odbiorze społecznym. 

Jednostronny obraz uchodźców w mediach, a także w szerszym odbiorze społecznym, wynika z kilku czynników. Przede wszystkim uchodźcy są przedstawiani jako bierne ofiary wojen i prześladowań. Pomija się zarówno ich odporność jak i sprawczość wykazywaną w trakcie sytuacji poszukiwania schronienia oraz po dotarciu do bezpiecznego miejsca azylu. Uchodźcy sa przedstawiani jako jednostki, których potrzeby ograniczają się do uzyskania schronienia i jedzenia. Uchodźcy często są też przeciwstawiani migrantom ekonomicznym. Podczas gdy uchodźcy są traktowani jako przybysze wykorzystujący zasoby kraju przyjmującego, a ich tożsamość często jest ograniczona do prezentacji jako tłumu a wręcz ludzkiego tsunami. migranci ekonomiczni najczęściej są przedstawiani jako przyczyniający się do gospodarki kraju przyjmującego i aktywni na rynku pracy. W uproszczeniu można powiedzieć, że uchodźcy są prezentowani jako ciężar dla kraju przyjmującego, podczas gdy migranci ekonomiczni są prezentowani jako rodzaj bonusu dla swojego nowego kraju zamieszkania.

Aby zrozumieć pochodzenie takiego obrazu, warto zdać sobie sprawę, kto stoi za takim obrazem, i komu służy propagowanie takiego obrazu. Dokładniejsza analiza przyczyn tego stanu rzeczy wskazuje, że jest to produkt oddziaływana różnych grup interesów: środowisk naukowych, przywódców politycznych i organizacji pozarządowych. Środowiska naukowe ponoszą odpowiedzialność za taki obraz, gdyż prezentując własny, etnocentryczny obraz problemów adaptacyjnych uchodźców, pomijają w dyskursie opinie samych uchodźców. Taki obraz uchodźców jest niejednokrotnie propagowany i wykorzystywany przez liderów politycznych do manipulowania społeczeństwami w swoich krajach, poprzez sianie strachu i budowanie podziałów społecznych. Trzecią grupą interesów wykorzystujących taki obraz są organizacje pomocowe, które, prezentując uchodźców jako bezradne ofiary potrzebujące pomocy, uzyskują z jednej strony dostęp do środków finansowych, które umożliwiają im udzielanie pomocy, ale tez dostęp do środków uzasadniających własne dalsze funkcjonowanie.